 |
Mindfulness: in het hier en nu!
Mindfulness is op dit moment populair als methode voor persoonlijke groei en het vinden van geestelijke rust. Ook onder mensen met de diagnose schizofrenie zijn er die erg te spreken zijn over deze meditatietechniek. Maar tegelijkertijd is er een groot aantal publicaties waarin wordt gewaarschuwd voor meditatie bij gevoeligheid voor psychose. Een ervaringsdeskundige van Anoiksis ging praten met iemand die er meer van af weet.
Renate van der Valk heeft als verpleegkundige/psycholoog bij de Adolescentenkliniek van het AMC gewerkt. Haar eigen ervaringen met mindfulness maakte haar nieuwsgierig of en hoe deze meditatietechniek van nut zou kunnen zijn in de behandeling van jonge mensen met psychose. Zij heeft een mindfulness-training opgezet voor een aantal geïnteresseerde patiënten en deed onderzoek naar de resultaten. Ook vroeg zij andere mensen met schizofrenie die aan meditatie deden naar hun ervaringen. Op basis hiervan kwam zij tot de volgende misvattingen over, valkuilen bij en mogelijkheden van mindfulness:
De misverstanden:
| • |
Heel algemeen over meditatie spreken heeft weinig zin. Er zijn veel verschillende soorten meditatie. Dat gaat van heftige Qiqong meditatie (Renate: ‘Ook bij mij sloegen bij deze meditatie de vlammen uit mijn hoofd!’) tot het heel laagdrempelige mindfulness. |
| • |
Mindfulness staat niet gelijk aan ontspannen. Retraites, soms dagenlang in stilte oefenen, zijn in het begin vaak juist heel intensief. |
| • |
Mensen die met meditatie het spirituele pad op gingen en daarmee succes hadden, de voorbeelden uit de geschiedenis en andere landen, deden dat niet alleen. Ook zij hadden begeleiding van ervaren leraren. |
| • |
Mindfulness is geen methode voor het vinden van zingeving. Het is meer een manier om te leren omgaan met bepaalde aspecten van je ‘zijn’, bepaalde klachten te verminderen en je eigen patronen te leren herkennen. |
| • |
Er leiden meerdere wegen naar Rome: als mindfulness niet bij je past dan zijn er andere manieren om je aandacht te richten op het hier en nu en je daarbij te ontspannen. Hardlopen heeft voor veel mensen het effect van het hoofd ‘leegmaken’ en brengt vaak ook de ontspanning die anderen door meditatie krijgen. |
| • |
Mindfulness is niet een kwestie van geloven in mooie vergezichten en verlichting. Belangrijk is het om je continu te richten op het hier en nu. Als je een slechte ervaring hebt met mindfulness, gewoon stoppen en wat anders gaan doen. |
De valkuilen
| • |
Voor een al te creatieve geest kan mindfulness tot geestelijke overbelasting leiden. Door heftige gedachten verlies je juist het hier en nu met de toename van psychische klachten tot gevolg. |
| • |
Heel geëngageerd mediteren helpt om discipline op te kunnen brengen maar wordt een valkuil als het leidt tot ongezond fanatisme. Ook als het ‘moeten’ wordt of bijvoorbeeld ‘niet mogen denken’ ben je ver verwijderd van wat de bedoeling is. |
| • |
Vanuit de stilte bij meditatie komen vaak onderliggende emoties en zintuigelijke ervaringen op. Die kunnen heftig zijn en zeker in het begin moeilijk om mee om te gaan. |
De mogelijkheden
| • |
Renate is van mening dat mindfulness niet algemeen aangeboden hoort te worden bij de behandeling van psychose en zeker niet in de jaren na de eerste psychose. Maar als mensen zelf willen zoeken in deze richting moet er wel ruimte voor zijn. |
| • |
In de training die Renate samen met Carin Meijer gaf waren er mensen die door gedisciplineerd mediteren erg opknapten. Wanneer ze later echter, gestopt met mediteren, weer in stresssituaties belandden, kwamen de klachten gewoon weer terug. |
| • |
Ook waren er mensen die baat hadden bij een eigen gevonden vorm van meditatie. Bijvoorbeeld veel korten meditaties of gebruik maken van methoden waarbij je je eigen denkpatronen onder de loep neemt. |
| • |
De resultaten waren te verschillend per individu voor algemene conclusies. |
| • |
Mindfulness kan wel aansluiten op de reguliere behandeling, als methode waarmee mensen leren om bij zichzelf bepaalde patronen te herkennen. Dit is een eerste, belangrijke stap naar goed om leren gaan met de klachten. Maar alleen als je het niet als ‘moeten’ definieert, maar als mogelijkheid. |
| • |
Bij het doen van mindfulness meditatie is de boeddhistische les van het leren berijden van de os van nut: als je te stevig vastgrijpt verstart het, als je te los laat kom je van je weg: het gaat om het liefdevol leiden van het dier. |
Interview: Maarten Muis met dank aan Renate van der Valk
|
|
|
