In zijn loopbaan als psychiater bij verschillende zorginstellingen in Amsterdam kreeg Edwin Oudemans te maken met vooroordelen en misvattingen over schizofrenie. Niet alleen van buitenstaanders en (vaak) wanhopige familieleden. Ook hulpverleners en behandelaars blijken zich niet altijd te kunnen inleven in de gedachtewereld van patiënten. Hoe kijkt Edwin er zelf tegenaan?

“Omdat psychotische mensen zich zo buitengewoon gedragen of zo anders denken dan wij - niet psychotische mensen - gewend zijn, is onze eerste reactie vaak afwerend, veroordelend of ontwijkend. Vaak weten wij niet dat de wereld vanuit psychotisch perspectief er voor de patiënten net zo bizar uitziet. Overal kan gevaar schuilen. Stemmen kunnen je naam vanuit gebouwen roepen. Allerlei mensen halen de gekste dingen met je uit zodat je niet meer rustig kunt slapen en altijd op je hoede moet zijn. Mensen besturen je gedachten en controleren je gedrag. Je krijgt speciale opdrachten via de computer of via de televisie. Al deze ervaringen zijn voor degene die ze beleeft net zo realistisch als het afwijkende gedrag dat wij observeren.

De mens die een psychose beleeft, heeft net zo veel recht op de hierboven beschreven gevoelens en gedachten als diegenen die zich normaal noemen. Het is maar net in welke realiteit jij je bevindt.

De psychiater schrijft pillen voor aan mensen met een psychose, om hun belevingen te dempen of in toom te houden. Dat klinkt heel vanzelfsprekend. Maar lang niet iedereen met schizofrenie ziet daar het nut van in.

Veel van de misverstanden in de omgang met mensen met een andere realiteitsbeleving komen voort uit angst en onwetendheid. Wij zijn niet nieuwsgierig genoeg naar hun ervaringen. Eigenlijk is dat merkwaardig, want voor de meeste mensen is het namelijk wel mogelijk om zich te verdiepen in bijvoorbeeld de gedachtewereld van een kind. Die wereld noemen wij dan ‘magisch’, terwijl ze in feite ook ‘psychotisch’ genoemd zou kunnen worden. Door ons in te leven in de magische wereld van een kind kunnen we eigenlijk heel makkelijk contact met ze maken. Hetzelfde kunnen wij doen door ons in te leven in de wereld van psychotische mensen. Door hun ideeën te leren kennen en ze te vergelijken met onze visie op de realiteit kunnen we nader tot elkaar komen. Om een voorbeeld te noemen: Ik sprak een schizofrene jonge man die twee maanden opgenomen was geweest in een kliniek. Er was een patstelling ontstaan omdat hij per se geen medicatie wilde gebruiken. Hij was bang dat hij daardoor te suf zou worden. Hij wilde zijn omgeving juist in de gaten blijven houden. Door met hem een aantal sessies te besteden aan zijn angsten kwam ik er achter dat hij van zijn waakzaamheid heel moe werd. Toen dat een keer benoemd was en helder werd, wilde hij wel graag medicatie proberen.

Een gezonde interesse naar datgene wat mensen met een psychose drijft en ze willen begrijpen is iets wat enorm helpt om contact met ze te kunnen krijgen. Uit ervaring blijkt bovendien dat praten over hoe gek, afwijkend of gestoord ze wel niet zijn, gewoonlijk niet aanslaat. Het praten over stemmen horen is vaak zelfs taboe.
Het loont dus altijd om oprecht geïnteresseerd en nieuwsgierig in de belevingswereld van mensen met schizofrenie te zijn, hoe moeilijk en soms zelf eng het ook kan zijn."