‘Ons lukt het wél het vertrouwen te winnen’
Interview met Ahmed El Mesri (vereniging Assadaaka) en imam Nourdin

Anoiksis vraagt El Mesri en imam Nourdin, die als geestelijke actief bij Assadaaka betrokken is, hoe vanuit de islam tegen schizofrenie wordt aangekeken.

Assadaaka betekent vriendschap, maar ook eenheid en solidariteit. Daar staat de multiculturele vereniging Assadaaka voor. Samen met stichting ‘Onze Hoop’, voor migranten met een handicap of een chronische ziekte, organiseert oprichter Ahmed el Mesri in Amsterdam veel laagdrempelige activiteiten.

Wat doen Assadaaka en Onze Hoop?

Assadaaka brengt mensen met en zonder beperking in gesprek en bevordert participatie en zelfredzaamheid. Assadaaka bereikt in Amsterdam met 140 vrijwilligers duizenden mensen die kampen met eenzaamheid, armoede en lichamelijke en psychische beperkingen. Onze kracht is onze ervaringskennis op al die gebieden. We zoeken naar de kwaliteiten van de mensen die hulp vragen. Vaak stomen ze door van Onze Hoop naar Assadaaka waarna ze zelf als vrijwilliger hulp bieden aan nieuwe deelnemers.

Komen er mensen bij Assadaaka en Onze Hoop met vragen over schizofrenie?

We hebben veel contact met familieleden en huisgenoten van mensen met schizofrenie. Soms zijn er vervelende incidenten gebeurd en voelen ze zich niet gehoord of geholpen door officiële instanties. Ik zie hoe mensen die niet tijdig hulp krijgen als gevolg van hun ziekte in de criminaliteit belanden, terwijl de familie vergeefs hulp zoekt. In een stad als Amsterdam liggen veel wolven op de loer die mensen met schizofrenie misbruiken.

Hoe wordt er door moslims tegen schizofrenie aangekeken?

Moslims schamen zich voor een familielid met schizofrenie. Contact met een psycholoog of psychiater is al reden om mensen het stigma ‘gek’ te geven. Mensen zijn niet goed voorgelicht over de psychiatrie en hebben er slechte ervaringen mee, hier of in het land van herkomst. Of denken dat medicatie juist gekte veroorzaakt. Het traditionele idee dat schizofrenie met bezetenheid van doen heeft is nog sterk aanwezig. Mensen gaan eerder naar een imam en een traditionele genezer dan naar een reguliere arts.

Wat betekent het voor een moslim om schizofrenie te hebben?

In de Koran staat dat iedereen gezond geboren wordt. Daardoor wordt de noodzaak tot ‘beter worden’ sterk benadrukt. Als ik in de moskee kom, wenst iedereen mij beterschap terwijl mijn situatie (ik zit in een rolstoel) blijvend is en ik zinvolle dingen doe ondanks of dankzij mijn handicap. Die druk tot ‘beter worden’ is frustrerend.
De familie heeft het vaak zwaarder dan de persoon met schizofrenie. Voor hen moet betere hulp en voorlichting voor komen.

Het is gebleken dat schizofrenie vaker voorkomt bij bepaalde groepen migranten, zoals Marokkanen. Hoe verklaren jullie dat?

Door de taboes binnen de culturele groep worden problemen als het horen van stemmen veel te laat herkend met het gevolg dat er een zware diagnose wordt gesteld. Schizofrenie komt veel voor in wijken met werkloosheid, sociale uitsluiting en armoede. Mensen die veel tijd hebben om te tobben en te piekeren worden makkelijker paranoïde. Naast sociale uitsluiting spelen ook andere trauma’s zoals misbruik een rol.

Wat belemmert de doelgroep om goede hulp te krijgen?

Bij de GGZ is de patiënt meestal al afgehaakt voor er een diagnose is gesteld. De bejegening luistert nauw en na een slechte ervaring vertikken mensen het, ondanks grote problemen, om nog professionele hulp te zoeken. Bij ons komen ze wel terug, voor een kop koffie en een luisterend oor. We geven dan informatie en praten over oplossingen.

Kunnen jullie genoeg hulp bieden bij zo’n complex probleem als schizofrenie?

Sommige artsen verwijzen mensen naar ons als zij geen raad met hen weten. Wij zouden graag meer hulp bieden maar hebben daar de middelen en faciliteiten niet voor. Er is tekort aan laagdrempelige opvang voor onze doelgroep en wij zouden daar graag in voorzien met ervaringsdeskundige vrijwilligers.

Wat is het geheim van Assadaaka?

De relatie die we met mensen aangaan. In de reguliere GGZ zie je elke dag een ander gezicht. Onze ervaringsdeskundigen kunnen het vertrouwen winnen omdat ze zelf ook zware problemen hebben gehad. Als ik bij bijeenkomsten mijn eigen ervaringen met de taboes binnen de islamitische gemeenschap vertel, komen anderen ook los. Door ervaringen te delen help je de mensen echt verder in hun leven.

Interview: Mette Lansen en Maarten Muis