Training Interactievaardigheden in de psychiatrie.

De mat is een leermiddel dat de interactie tussen twee mensen zichtbaar, voelbaar en daardoor beïnvloedbaar maakt. Op de Rood-Groene mat kan je op rood of op groen staan:

Als je op Rood staat zeg je eigenlijk dat je het gedrag van de ander niet accepteert, sta je Groen dan zeg je dat je het gedrag van de ander accepteert. Waar je staat wordt mede bepaald door de doelstelling van de relatie, want in die context wordt bepaald of gedrag wel of niet acceptabel is. Waar je staat is meteen ook zichtbaar voor de ander.                                             www.demat.nl

Aan het woord is Bas van Raaij van bureau de mat. Met de mat kan je op een doelgerichte, veilige en gezonde manier samenwerken, ook als die samenwerking niet vanzelfsprekend is. Iedere partij werkt vanuit zijn eigen doel en de centrale vraag is of datgene wat je doet of zegt in contact met de ander naar het doel toe leidt of ervan af.
Ook fijn is dat dit eenvoudige instrument helpt om op het eigen gedrag te leren reflecteren. Voor alle deelnemende partijen is het autonomiebevorderend en dat is wat we graag willen.
Wat het leuk maakt is dat het werken met de mat een zekere speelsheid heeft: er is beweging gekoppeld aan een leerdoel. Bij ‘de mat’ hoort ‘de tas’. De tas staat voor het probleem en met de mat en de tas kun je uitzoeken bij wie het probleem thuishoort. Je ziet vaak dat ouders van mensen met schizofrenie met beide handen de tas grijpen en je kunt je afvragen of de tas daar ook hoort.
In het werken met de mat en de tas zit een gelaagdheid, als je wilt kun je steeds dieper. Bas gebruikt ze ook in therapieën.

Naar het werken met de mat zijn twee onderzoeken gedaan: Het meest interessante is dat van het AMC. Daar kregen de ouders van jongeren met schizofrenie en cannabisgebruik een training met de mat en de tas gecombineerd met motiverende gespreksvoering. Het bleek dat de kinderen van de ouders die de training volgden 30% meer stopte met cannabisgebruik dan de kinderen van de ouders die de training niet hadden gevolgd. Hoe dat komt is speculeren, maar voor Bas staat wel vast dat je pas iemand kan motiveren iets te veranderen als hij of zij verantwoordelijkheid neemt voor het probleem.
Uit een ander onderzoek, waarbij de mattraining werd gevolgd door hulpverleners kwam naar voren dat de arbeidssatisfactie toenam en dat de hulpverleners vonden dat ze beter waren toegerust in het contact met patiënten.

De training is ook aan patiënten gegeven, zowel in een klinische setting als ook daarbuiten, maar daar is geen onderzoek naar gedaan. De deelnemers waren erg tevreden, maar cruciaal voor een goede training was de wijze waarop de training werd geïntroduceerd. Hoe meer de cliënten het gevoel hadden dat de training een vorm van behandeling was, hoe minder makkelijk de training verliep. Hoe meer de beslissing tot het volgen van de training een eigen keus was, hoe groter het rendement en de effectiviteit, was onze stellige indruk.

De training voor cliënten heeft zich ontwikkeld tot een instrument dat vooral wordt ingezet om de doelgerichtheid van cliëntenraden in de GGz te vergroten.